Początki Daleszewa
Historia Daleszewa sięga połowy XVIII wieku, kiedy to przystąpiono do uregulowania rzeki Odry. Ulokowane zostało w roku 1748. Jego założycielem był Heino Graewe – ówczesny zarządca pruskiej domeny państwowej. Do 1945 roku miejscowość nosiła nazwę Ferdinandstein. Nazwa miała upamiętniać księcia Augusta Ferdynanda Hohenzollerna, młodszego brata króla Fryderyka II Wielkiego. Rozkwit wsi przypada na rok 1877 i moment zakończenia budowy linii kolejowej, łączącej Szczecin z Wrocławiem. Daleszewo stawało się coraz ważniejszym lokalnym ośrodkiem, pełniącym funkcje rzemieślnicze i rolnicze. Na rozwój miejscowości wpływ miała także wybudowana w 1938 roku autostrada z Berlina do Szczecina. W 1939 roku miejscowość zamieszkiwało 625 osób. W południowej części wsi mieścił się obóz pracy Rzeszy (RAD Ferdinandstein 4/52).
Pod koniec II wojny światowej, w trakcie szturmowania Odry przez Armię Czerwoną, zabudowa wsi została w dużym stopniu zniszczona. Stąd rozpoczynały forsowanie rzeki Odry jednostki 65. Armii gen. Pawła Batowa. W Daleszewie poległa m.in. Nina Pawłowna Pietrowa – radziecka strzelec wyborowa, pochowana na Cmentarzu Żołnierzy Radzieckich w Gryfinie. Przez Daleszewo poprowadzona została tzw. “Droga Batowa”, czyli szlak pozwalający żołnierzom przedostać się na lewy brzeg Odry. Była to drewniana przeprawa mostowa o długości około 3 kilometrów, łącząca Daleszewo z miejscowością Moczyły (niem. Schillersdorf), gdzie znajdował się obóz przejściowy dla wysiedlonej ludności niemieckiej.
„Potem nadszedł 3 lipca [1945 roku], dzień bardzo słoneczny. W oddali dostrzegliśmy widoczny z daleka nieskończenie długi, jasny, drewniany most nad szerokim strumieniem rzeki. To było jak przyjazne powitanie z zachodu, niczym łącząca z krajem więź. Udało nam się. Dotarliśmy na czas do Ferdinandstein. Przed mostem dołączył do nas młody człowiek w nieco dziwnym cywilnym ubraniu i zapytał, czy nie chcielibyśmy go zabrać. Uciekł jako jeniec wojenny i nie miał żadnych dokumentów. Postanowiliśmy zaryzykować.”
Wspomnienia Ursuli X., zapisane jesienią 1984 roku
Źródło: http://www.wendisch-silkow.de/Geschichte/Flucht_und_Vertreibung/flucht_und_vertreibung.html
Czasy powojenne
Po ustabilizowaniu sytuacji w rejonie Daleszewo rozpoczęto organizowanie lokalnej administracji polskiej. W latach 1945-1954 Daleszewo należało administracyjnie do gminy wiejskiej Radziszewo i stanowiło jedną z 8 gromad, wchodzących w skład gminy (obok Binowa, Chlebowa, Czepina, Łubnicy, Nowych Brynek, Radziszewa i Żabnicy).
W wyniku reformy administracyjnej gmina została zniesiona 29 września 1954 roku, a w jej miejsce utworzona została Gromada Daleszewo, w skład której weszły następujące miejscowości: Chlebowo, Czepino, Daleszewo, Łubnica, Nowe Brynki, Radziszewo i Żabnica oraz lasy państwowe o pow. 673 ha ze Szczecina. W 1958 roku do Daleszewa włączono miejscowości Binowo, Jarząbki, Binówko, Węglino, Morzewko i Barnimek. Dla gromady ustalono 18 członków gromadzkiej rady narodowej. W wyniku kolejnej reformy, Gromada została zniesiona 1 stycznia 1973 roku, a wsie, wchodzące w jej skład, przyłączone zostały do gminy Gryfino.
Ślady przeszłości
Do dziś zachowało się niewiele obiektów, świadczących o dawnym charakterze miejscowości. Z dawnych budynków gospodarczych zachowały się charakterystyczne piwnice pochodzące z XIX wieku. Są to budowle ziemno-kamienne, tzw. ziemianki. Dwie z nich znajdują się przy ulicy Sportowej, jedenaście przy ulicy Gryfińskiej. Na uwagę zasługuje również ulicowy układ zabudowy Daleszewa. Gęsta zabudowa mieszkalna skoncentrowana jest wzdłuż ulicy Gryfińskiej, stanowiącej główną oś transportową pomiędzy Gryfinem i Szczecinem. W centralnej części miejscowości zachował się typowy dla poniemieckich wsi układ zabudowy zagrodowej, objęty ochroną konserwatorską. W północnej części wsi, w pobliżu Młyńskiego Wzgórza, zobaczyć można jeszcze relikty dawnych nagrobków na terenie dawnego cmentarza – jednego z dwóch znajdujących się w ówczesnym Ferdinandstein. Drugi z nich zlokalizowany był w południowej części wsi, gdzie jedynym zachowanym po nim śladem jest szpaler liściastych drzew. Na uwagę zasługuje obelisk poświęcony poległym mieszkańcom Daleszewa podczas I wojny światowej, znajdujący się na skrzyżowaniu ulicy Gryfińskiej i Sportowej.
|
Miejscowość |
2010 |
2011 |
2012 |
2013 |
2014 |
2015 |
2016 |
2017 |
2018 |
|
Daleszewo |
672 |
658 |
658 |
647 |
634 |
644 |
642 |
617 |
612 |
|
Łubnica |
29 |
29 |
29 |
29 |
28 |
29 |
34 |
36 |
35 |
|
Sołectwo |
701 |
687 |
687 |
676 |
662 |
673 |
676 |
653 |
647 |
Daleszewo dziś
Obecnie Daleszewo i Łubnica liczą 647 mieszkańców. Sołectwo Daleszewo działa w oparciu o statut, przyjęty przez Radę Miejską w Gryfinie 29 kwietnia 2004 roku. W miejscowości dominują małe przedsiębiorstwa, głównie o charakterze usługowym oraz rolniczym.
Na północy wsi znajduje się świetlica wiejska „Zagroda”, będąca siedzibą kilku stowarzyszeń oraz miejscem obradowania zebrania wiejskiego Sołectwa Daleszewo. We wschodniej części miejscowości przy ulicy Sportowej zlokalizowany jest stadion piłkarski, na którym mecze piłki nożnej rozgrywa lokalny zespół sportowy „Odrzanka Radziszewo”, działający od 1946 roku. Na stadionie zlokalizowana jest również scena i plac, służący do organizacji dużych imprez plenerowych takich, jak Festyn Daleszewa i Łubnicy oraz Dożynki Gminne.
Przy południowym wjeździe do miejscowości znajduje się dworzec kolejowy Daleszewo. Na stacji zatrzymują się pociągi regionalne, łączące Daleszewo z centrum Szczecina, Gryfinem oraz Kostrzynem i Zieloną Górą. W Daleszewie działa dobrze rozwinięta komunikacja miejska. Regularnie kursująca linia nr 1 pozwala bezpośrednio dotrzeć na szczeciński Dworzec Główny, do centrum Gryfina i elektrowni Dolna Odra. Ponadto przez miejscowość przebiegają trasy kilku kursów linii nr 4, 10 i 12.
W skład Sołectwa Daleszewo wchodzi również wieś niesołecka – Łubnica. Obejmuje swym zasięgiem zachodnią część sołectwa. Ma przede wszystkim charakter turystyczny i rolniczy. Jej zachodnią granicę stanowi rzeka Odra Wschodnia. Łubnica znajduje się w bezpośrednim sąsiedztwie Parku Krajobrazowego „Dolina Dolnej Odry”, chroniący najcenniejsze gatunki wodnej fauny i flory. Ponadto Łubnica znajduje się w obszarze chronionym Natura 2000. Łubnica to popularne miejsce wypoczynku i uprawiania sportu dla mieszkańców Daleszewa i Radziszewa, a także pobliskiego Szczecina i Gryfina. Dzięki zaangażowaniu lokalnych działaczy nad brzegiem Odry zorganizowano w pełni wyposażone miejsce wypoczynku: z miejscem na ognisko lub grilla, ławkami, stojakami rowerowymi i pojemnikami na odpady. Miejsce jest popularne wśród wędkarzy i wielbicieli sportów wodnych. Spacerowiczów, biegaczy czy rowerzystów z pewnością zainteresuje ścieżka, łącząca Łubnicę z Dębcami, poprowadzona po wale przeciwpowodziowym z pięknym widokiem na Dolinę Odry, wzgórza Wału Stobniańskiego i leśne pagórki Wydmy Daleszewskiej.
Festyn Daleszewa i Łubnicy
Wieloletnią tradycją jest organizacja w okresie letnim Festynu Rodzinnego Daleszewa i Łubnicy, który odbywa się na terenie stadionu przy ulicy Sportowej. Święto po raz pierwszy odbyło się w 2004 roku (wówczas nosiło nazwę Dnia Daleszewa, Radziszewa i Łubnicy). Stałym elementem festynu są występy lokalnych artystów, m.in. z Gryfińskiego Domu Kultury oraz okolicznych ludowych zespołów muzycznych.
Sołtysi Sołectwa Daleszewo:
- Andrzej Kułdosz (2003-2007),
- Arkadiusz Kostrzewa (2007-2015),
- Leszek Łozowiecki (2015-2019),
- Władysława Lach-Sitarska (od 2019).
Aktualny skład Rady Sołeckiej Sołectwa Daleszewo (kadencja 2019-2024):
- Władysława Lach-Sitarska – przewodnicząca,
- Izabela Gałek,
- Anastazja Janecka,
- Andrzej Kułdosz,
- Leszek Łozowiecki,
- Joanna Żmuda.
Źródła:
- Anklewicz M.: Ziemia Gryfińska. Wędrówki historyczne IV. Gryfino 2010;
- Raport o stanie Gminy Gryfino 2018. Urząd Miasta i Gminy w Gryfinie 2019;
- Gromada Daleszewo; Wikipedia – Wolna Encyklopedia;
Link: https://pl.wikipedia.org/wiki/Gromada_Daleszewo;